Obecne użytkowanie dawnych gatunków pszenic

Main Article Content

Denise Dostatny
Mieczysław Babalski
Aleksander Ciępka
Wiesław Podyma


Słowa kluczowe : samopsza, płaskurka, uprawa
Abstrakt
Spośród uprawianych przez człowieka roślin, ze względów ekonomicznych i rolniczych zboża są najważniejszą grupą roślin uprawnych. Zboża, a zwłaszcza wyrabiany z nich chleb, są głównym i podstawowym produktem spożywczym na świecie. Pradawne gatunki oplewionych pszenic samopszy (Triticum monococcum) i płaskurki (Triticum dicoccum), od momentu ich udomowienia, stanowiły przez tysiąclecia podstawę diety człowieka. Było tak do momentu upowszechnienia się pszenicy zwyczajnej. W niektórych regionach świata są uprawiane do dzisiaj, a ze względu na rosnącą popularność zdrowej żywności rośnie ponowne zainteresowanie tymi dawnymi zbożami. Wiąże się to z dostosowaniem technik ich uprawy do warunków współczesnego rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego. W niniejszym artykule zostały omówione wyniki badań nad agrotechniką ekologicznej uprawy dawnych gatunków pszenic: samopszy i płaskurki. Pszenice oplewione są odporne na różne czynniki stresu biotycznego i abiotycznego i mogą być uprawiane w słabych warunkach glebowych, co zapewnia rolnikowi przewagę nad innymi uprawami. Daje to również producentom możliwość zagospodarowania niewykorzystanych nisz na rynku.

Article Details

Jak cytować
Dostatny, D., Babalski, M., Ciępka, A., & Podyma, W. (2019). Obecne użytkowanie dawnych gatunków pszenic. Zeszyty Naukowe SGGW W Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 19(4), 31–46. https://doi.org/10.22630/PRS.2019.19.4.54
Bibliografia

Atar, B., Kara, B. (2017). Comparison of Grain Yield and Some Characteristics of Hulled, Durum and Bread Wheat Genotypes Varieties. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 5(2), 159-163. (Crossref)

Borghi, B., Castagna, R., Corbellini, M., Heun, M., Salamini, F. 1996. Breadmaking quality of einkorn wheat (Triticum monococcum subsp. monococcum). Cereal Chem., 73, 208-214.

Buvaneshwari, G., Yenagi, N.B., Hanchinal, R.R., Naik, R.K. (2003). Glycaemic responses to T. dicoccum products in the dietary management of diabetes. Ind. J. Nutr. Dietet., 40: 363–368.

Castagna, R., Borghi, B., Di Ponzo, N., Heun, M., Salamini, F. (1995). Yield and related traits of einkorn (T. monococcum ssp. monococcum) in different environments. Eur. J. Agron., 4(3), 371-378. (Crossref)

Čurná, V., Lacko-Bartošová, M. (2015). Chemical Composition and Nutritional Value of Emmer Wheat (Triticum dicoccon Schrank): a Review. Journal of Central European Agriculture, 18(1), 117-134. (Crossref)

D'Egidio, M.G., Nardi, S., Vallega, V. (1993). Grain, flour, and dough characteristics of selected strains of diploid wheat Triticum monococcum L. Cereal Chem., 70, 298-303.

D’Egidio, M.G., Vallega, V. (1994). Bread baking and dough mixing quality of diploid wheat Triticum monococcum L. Industrie Alimentari, 4,6.

De Vita, P., Riefolo, C., Codianni, P., Cattivelli, L., Fares, C. (2006). Agronomic and qualitative traits of T. turgidum ssp. dicoccum genotypes cultivated in Italy. Euphytica, 150, 195-205. (Crossref)

Dąbrowska, E. (2010). Płaskurka ekologiczna – zboże pełne zalet (Organic Triticum dicoccon – grain full of advantages). Biokurier. Pobrano z:: http://biokurier.pl/jedzenie/plaskurka-ekologiczna-zboze-pelne-zalet.

Favret, E.A., Cervetto, J.L., Solari, R., Bolondi, A., Manghers, L., Boffi, A., Ortiz, J. (1987). Comparative effect of diploid, tetraploid and hexaploid wheat on the small intestine of coeliac patients. In: Proc Eight Meeting Latin-Am. Soc. Pediatr. Gastroenterol. Sao Paolo, Brazil.

Harlan, J.R. (1981). The early history of wheat: Earliest traces to the sack of Rome. In: L.T. Evans and W.J. Peacock (eds.), Wheat science today and tomorrow. Cambridge Univ. Press, Cambridge UK.

Helmqvist, H. (1955). The oldest history of cultivated plants in Sweden. Opera Bot., 1, 1-186.

Hidalgo, A., Brandolini, A., Gazza, L. (2008) Influence of steaming treatment on chemical and technological characteristics of einkorn (Triticum monococcum L. subsp. monococcum) wholemeal flour. Food Chem., 111, 549-555. (Crossref)

Hidalgo, A., Brandolini, A. (2014). Nutritional properties of einkorn wheat (Triticum monococcum L.). J. Sci. Food Agric., 94, 601-612. (Crossref)

Institute for Sustainable Culture, 2015. A Wheat Trial of Ancient and Heirloom Wheat Varieties w website: http://www.sustainlife.org/blogs/sustainlife/2012/05/ancient-and-heirloom-wheat-varieties. USA.

Jagusiak, K. (2015). Zboża, rośliny strączkowe i warzywa w źródłach medycznych antyku i wczesnego Bizancjum (II–VII w.) (Cereals, Legumes and Vegetables in Medical Literature Sources of Antiquity and Early Byzantine Times ). Łódź, Praca napisana na seminarium doktoranckim z dziejów Bizancjum pod kierunkiem prof. nadzw. dr hab. Macieja Kokoszko.

Konvalina, P., Capouchova, I., Stehno, Z., Moudry, J., Moudry, J. jr. (2010). Agronomic characteristics of the spring forms of the wheat landraces (einkorn, emmer, spelt, intermediate bread wheat) grown in organic farming. J. Agrobiol., 27(1), 9-17. (Crossref)

Krawczyk, P, Ceglińska, A. Kardialik, J. (2008). Porównanie wartości technologicznej ziarna orkiszu z pszenicą zwyczajną (Comparing the technological value of spelt grains to common wheat grains). Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 5(60), 43-51.

Lacko-Bartošová, M., Čurná, V. (2005). Nutritional Characteristics of emmer wheat varieties. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences, 4(3), 95-98. (Crossref)

Longin, C.F.H., Ziegler, J., Schweiggert, R., Koehler, P., Carle, R., Würschum, T. (2016). Comparative Study of Hulled (Einkorn, Emmer, and Spelt) and Naked Wheats (Durum and Bread Wheat): Agronomic Performance and Quality Traits. Crop Science, 56, 302-311. (Crossref)

McCorriston J., Hole F. 1991. The ecology of seasonal stress and the origins of agriculture in the Near East. Am. Anthropol., 93, 46-69. (Crossref)

Munns, R., James, R.A., Xu, B., Athman, A., Conn, S.J., Jordans, C., Byrt, C.S., Hare, R.A., Tyerman, S.D., Tester, M., Plett, D., Gilliham, M. (2012). Wheat grain yield on saline soils is improved by an ancestral Na+ transporter gene. Nature Biotechnology, 30, 360-364. (Crossref)

Oehen, B., Gregorio, J. De, Petrusan, J. (2015). Healthy minor cereals w „An integrated approach to diversify the genetic base, improve stress resistance, agronomic management and nutritional/processing quality of minor cereal crops for human nutrition in Europe”.

Oehen, B., Moschitz, H. (2018). More than wheat – the market potential of currently underutilised cereal crops. Theme V–Sustainable agrifood systems, value chains and power structure. In 13th European IFSA Symposium, 1-5 July 2018, Chania (Greece)

Ozkan, H., Brandolini, A., Torun, A., Altintas, S., Eker, S., Kilian, B., Braun, H., Salamini, F., Cakmak, I. (2007). Natural variationand identification of microelements content in seeds of einkorn wheat (Triticum monococcum). In: Buck HT, Nisi JE, Salomon N (eds) Wheat Production in Stressed Environments. Springer, Berlin, 455 462 (Crossref)

Perrino, P., Hammer, K. (1982). Triticum monococcum L. and T. dicoccum Schubler (Syn of T. dicoccon Schrank) are still cultivated in Italy. Genet. Agr., 36, 343-352.

Pizzuti, D., Buda, A., d’Odorico, A., d’Inca, R., Chiarelli, S., Curioni, A., Martines, D. (2006). Lack of intestinal mucosal toxicity of Triticum monococcum in celiac disease patients. Scand. J. Gastroenterol. 41, 1305-1311. (Crossref)

Suchowilska, E. (2014). Samopsza - na nowo odkrywamy stare „chlebowe” zboże (Triticum monococcum L. – we are rediscovering old "bread" grain). Biokurier. Pobrano z: http://biokurier.pl/jedzenie/samopsza-na-nowo-odkrywamy-stare-chlebowe-zboze/.

Tellez Molina, R., Alonso Pena, M. (1952). Los trigos de la Ceres Hispanica de Lagasca y Clemente. Instituto Nacional de Investigaciones Agrarias, Madrid.

Vallega, V. (1979). Field performance of varieties of Triticum monococcum, T. durum, and Hordeum vulgare grown at two locations. Genet. Agr., 33, 363-370.

Vallega, V. (1992). Agronomic performance and breeding value of selected strains of diploid wheat, Triticum monococcum. Euphytica, 61, 13-23. (Crossref)

Vittozi, L., Silano, V. (1976). The phylogenies of protein a-amylase inhibitors from wheat seed and the speciation of polyploid wheats. Theor. Appl. Genet., 48, 279-284. (Crossref)

Weiss, E., Zohary, D. (2011). The Neolithic Southwest Asian Founder Crops: Their Biology and Archaeobotany. Current Anthropology, 52(S4), 239-240. (Crossref)

Williams, P.C. (1986). The influence of chromosome number and species on wheat hardness. Cereal Chem., 63, 56 58.

Zaharieva, M., Monneveux, P. (2014). Cultivated einkorn wheat (Triticum monococcum L. subsp. monococcum): the long life of a founder crop of agriculture. Genetic Resources and Crop Evolution, 61, 677-706. DOI 10.1007/s10722-014-0084-7. (Crossref)

Zohary, D., Hopf, M. (1993). Domestication of plants in the Old World, the origin and spread of cultivated plants in West Asia, Europe, and the Nile valley. 2nd ed. Oxford Univ. Press, New York, USA.

Żukowskij, G.M. (1971). Kulturnyje rastjenija i ich sorodici kul'turnyye rasteniya i ikh sorodichi.

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.
Rekomendowane teksty