Odporność gospodarstw rolnych wobec wojny w Ukrainie w świetle opinii rolników z województwa opolskiego | Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego

Odporność gospodarstw rolnych wobec wojny w Ukrainie w świetle opinii rolników z województwa opolskiego

cover Tom 25 Nr 3 (2025)

PDF

Opublikowane:

Sep 30, 2025

Numer

Tom 25 Nr 3 (2025)

Dział

Articles

CitedBy/Share

Crossref

Scopus

Google Scholar

Europe PMC

Dominika Malchar-Michalska

Uniwersytet Opolski

https://orcid.org/0000-0002-9774-9928

Agnieszka Tłuczak

Uniwersytet Opolski

https://orcid.org/0000-0001-6217-8822

DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2025.25.3.11

Słowa kluczowe : odporność, odporność gospodarstw rolnych, szoki, stresory, wojna w Ukrainie, województwo opolskie

Abstrakt

Współczesne systemy rolne funkcjonują w warunkach rosnącej niepewności wynikającej z nakładających się kryzysów gospodarczych, środowiskowych, społecznych i instytucjonalnych. Jednym z czynników, który wpłynął na polskie rolnictwo, jest wojna w Ukrainie i wynikająca z niej liberalizacja handlu produktami rolnymi między Ukrainą a Unią Europejską. Celem pracy jest identyfikacja opinii właścicieli gospodarstw rolnych w województwie opolskim na temat wpływu wojny w Ukrainie na funkcjonowanie ich gospodarstw. W badaniu wykorzystano narzędzie: kwestionariusz ankiety, a zebrane dane przeanalizowano za pomocą testów statystycznych (w tym testu chi-kwadrat z poprawką Yatesa). Wyniki wskazują, że większość badanych rolników obawia się ekonomicznych konsekwencji wojny, w tym napływu tanich surowców z Ukrainy i pogorszenia opłacalności prowadzonej produkcji rolnej. Ponadto zebrane dane wskazują na relatywnie niską zdolność gospodarstw rolnych do adaptacji do nowych warunków rynkowych, a pomoc publiczna okazała się kluczowa w łagodzeniu postrzeganych skutków działania STRESORA 1. Artykuł wskazuje na potrzebę dalszych, pogłębionych badań nad odpornością gospodarstw rolnych, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów instytucjonalnych i ekonomicznych.

Jak cytować

Malchar-Michalska, D., & Tłuczak, A. (2025). Odporność gospodarstw rolnych wobec wojny w Ukrainie w świetle opinii rolników z województwa opolskiego. Zeszyty Naukowe SGGW W Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 25(3), 53–67. https://doi.org/10.22630/PRS.2025.25.3.11

Bibliografia

Ashkenazy, A., Calvão Chebach, T., Knickel, K., Peter, S., Horowitz, B., Offenbach, R. (2018). Operationalising resilience in farms and rural regions – Findings from fourteen case studies. Journal of Rural Studies, 59, 211 221, doi: 10.1016/j.jrurstud.2017.07.008.

Baszczak, Ł. (2023). Ekonomia narracji – początki nowego nurtu. Gospodarka Narodowa, 1(313)2023, 66-81, doi: 10.33119/GN/159034.

Boahen, S., Oviroh, P.O., Austin-Breneman, J., Miyingo, E.W., Papalambros, P.Y. (2023). Understanding resilience of agricultural systems: a systematic literature review. Proceedings of the Design Society, 3, s. 3701-3710, doi:10.1017/pds.2023.371.

Cabell, J., Oelofse, M. (2012). An indicator framework for assessing agroecosystem resilience. Ecology and Society, 17(1), 18, https://doi.org/10.5751/ES-04666-170118.

Carpenter, S., Walker, B., Anderies, J.M., Abel, N. (2001). From Metaphor to Measurement: Resilience of What to What? Ecosystems, 4(8), 765-781, doi: 10.1007/s10021-001-0045-9.

Czekaj, M., Adamsone-Fiskovica, A., Tyran, E., Kilis, E. (2020). Small farms’ resilience strategies to face economic, social, and environmental disturbances in selected regions in Poland and Latvia. Global Food Security, 26, 100416, https://doi.org/10.1016/j.gfs.2020.100416.

Darnhofer, I. (2021). Farming resilience: from maintaining states towards shaping transformative change processes, Sustainability, 13(62), 3387, https://doi.org/10.3390/su13063387.

Darnhofer, I. (2014). Resilience and why it matters for farm management. European Review of Agricultural Economics, 41(3), 461-484, doi: 10.1093/erae/jbu012.

Darnhofer, I., Fairweather, J., Moller, H. (2010). Assessing a farm’s sustainability: insights from resilience thinking. International Journal of Agricultural Sustainability, 8(3), 186-198, https://doi.org/10.3763/ijas.2010.0480.

Drobniak, A. (2015). Koncepcja urban resilience: narzędzie strategicznej diagnozy i monitoringu miast. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 127(1), 119-143.

Durant, J.L., Asprooth, L., Galt, R.E., Schmulevich, S.P., Manser, G.M., Pinz´on, N. (2023). Farm resilience during the COVID-19 pandemic: The case of California direct market farmers. Agricultural Systems, 204, 103532, 1-18, https://doi.org/10.1016/j.agsy.2022.103532.

Folke, C. (2006). Resilience: The emergence of a perspective for social–ecological systems analyses. Global Environmental Change, 16(3), 253-267, https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2006.04.002.

Gallopín, G.C. (2006). Linkages between vulnerability, resilience, and adaptive capacity. Global Environmental Change, 16(3), 293-303, https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2006.02.004.

Grzelczak, M., Soliwoda, M., Kurdyś-Kujawska, A. (2023). Resilience in agriculture: is there theoretical and methodological chaos? Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 29(78), 35-45; https://doi.org/10.22630/PEFIM.2023.29.78.3.

Jurek, K. (2023). Wpływ szoków ekonomicznych i środowiskowych na polskie gospodarstwa rolne w latach 2010-2019, Annals PAAAE, 25(4), 120-132. https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.0860.

KE (2022). Plan działań na rzecz korytarzy solidarnościowych między UE a Ukrainą ułatwiających wywóz produktów rolnych z Ukrainy i handel dwustronny między Ukrainą a UE, COM(2022) 217 final, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52022DC0217 (dostęp 30.03.2024).

KE (2025). EU-Ukraine Deep and Comprehensive Free Trade Area, https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/content/eu-ukraine-deep-and-comprehensive-free-trade-area (dostęp 15.5.2025).

Kołoszycz, E. (2023). Odporność ekonomiczna gospodarstw rolnych: koncepcja i perspektywy badawcze. Ekonomika i Organizacja Logistyki, 8(4), 47-58, https://doi.org/10.22630/EIOL.2023.8.4.28.

Masik, G. (2022). Koncepcja odporności: definicje, interpretacje, podejścia badawcze oraz szkoły myśli. Przegląd Geograficzny, 93(3), 279-305, https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.1.

Mączyńska, E. (2022). Kryzysy jako impulsy zmian systemów społeczno-gospodarczych. MAZOWSZE Studia Regionalne, 37, 11-32, DOI: 10.21858/msr.37.01.

Meuwissen M.P.M., P.H. Feindt, A. Spiegel, C.J.A.M. Termeer, E. Mathijs, Y. de Mey, R. Finge, A. Balmann, E. Wauters, J. Urquharti, M. Vigani, K. Zawalińska, H. Herrera, P. Nicholas-Davies, H. Hansson, W. Paas, T. Slijper, I. Coopmans, W. Vroege, A. Ciechomska, F. Accatino, B. Kopainsky, P.M. Poortvliet, J.J.L. Candel, D. Maye, S. Severini, S. Senni, B. Soriano, C. Lagerkvist, M. Peneva, C. Gavrilescu, P. Reidsma (2019). A framework to assess the resilience of farming systems. Agricultural Systems, 176, 102656, https://doi.org/10.1016/j.agsy.2019.102656.

Meuwissen, M.P.M., Feindt, P.H., Midmore, P., Wauters, E., Finger, R., Appel, F., Spiegel, A. (2020). The Struggle of Farming Systems in Europe: Looking for Explanations through the Lens of Resilience. EuroChoices, 19(2), 4-11. https://doi.org/10.1111/1746-692X.12278.

MRiRW (2024a). W obszarze rolnictwa Polska i Ukraina są skazane na współpracę i rywalizację, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/w-obszarze-rolnictwa-polska-i-ukraina-sa-skazane-na-wspolprace-i-rywalizacje (dostęp: 20.04.2024).

MRiRW (2024b). Wspólnie o problemach rolników, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wspolnie-o-problemach-rolnikow (dostęp: 16.2.2024).

MRiRW (2025). Europejski Zielony Ład, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/europejski-zielony-lad (dostęp: 20.5.2025).

Paas, W., Coopmans, I., Severini, S., Ittersum van, M.K., Meuwissen, M.P.M., Reidsma, P. (2021). Participatory assessment of sustainability and resilience of three specialized farming systems. Ecology and Society, 26(2), 2. https://doi.org/10.5751/ES-12200-260202.

PE (2022). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/870 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie środków tymczasowej liberalizacji handlu będących uzupełnieniem koncesji handlowych mających zastosowanie do ukraińskich produktów na podstawie Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, PE/21/2022/REV/1, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32022R0870 (dostęp 15.5.2024).

OSW (2023). Sąsiedzkie waśnie. Problem ukraińskiego zboża na rynkach Europy Środkowej, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-10-26/sasiedzkie-wasnie-problem-ukrainskiego-zboza-na-rynkach-europy (dostęp: 15.5.2025).

RE (2025). Ukraina, https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/ukraine/ (dostęp: 20.05.2025).

Shiller, R.J. (2017). Narrative Economics. American Economic Review, 107 (4), 967-1004.

Soliwoda. M. (2019). Odporność gospodarstw rolniczych na szoki – wybrane problemy, [W:] J. Kulawik (red.), Finansowe i fiskalne uwarunkowania poprawy efektywności, zrównoważenia i konkurencyjności polskiego rolnictwa, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.

Spiegel, A., Slijper, T., de Mey, Y., Meuwissen, M.P.M., Poortvliet, M., Rommel, J., Hansson, H, Vigani, M., Soriano, B., Wauters, E., Appel, F., Antonioli, F., Gavrilescu, C., Gradziuk, P., Finger, R., Feindt, P.H. (2021). Resilience capacities as perceived by European farmers. Agricultural Systems, 193, 103224, https://doi.org/10.1016/j.agsy.2021.103224.

Stępień, S. (2024). Odporność gospodarstw rolnych i krótkie łańcuchy dostaw, https://doi.org/10.18150/RF0TI0, RepOD, V1.

Tendall, D.M., Joerin, J., Kopainsky, B., Edwards, P., Shreck, A., Le, Q.B., Kruetli, P., Grant, M., Six, J. (2015). Food system resilience: Defining the concept. Global Food Security, 6, 17-23, https://doi.org/10.1016/j.gfs.2015.08.001.

Termeer, K.J.A.M., Feindt, P.H., Karpouzoglou, T., Poppe, K.J., Hofstede, G., Kramer, K., Ge, L., Matthijs, E., Meuwissen, M. (2019). Institutions and the resilience of bio-based production systems: the historical case of livestock intensification in the Netherlands. Ecology and Society, 24(4), 15. https://doi.org/10.5751/ES-11206-240415.

Weremczuk, S., Malitka, G., 2024, Conflict in Ukraine and Polish agriculture: development opportunity or threat of oversupply? Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 380(3), 1-23.

www.irwirpan.waw.pl/882/badania/horyzont-2020-sure-farm-towards-sustainable-and-resilient-eu-farming-systems-zwiekszenie-odpornosci-europejskich-systemow-rolniczych, 2025, (dostęp: 4.4.2025).

Zając, A., Bogusz, M. (2024). Wpływ wojny na Ukrainie na sytuację ekonomiczno-finansową wybranych branż polskiego sektora rolno-spożywczego. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 24(4), 42-57. https://doi.org/10.22630/PRS.2024.24.4.15.

Zhu, F., Ying, B., Xiang, C. (2025). Advancements in rural resilience research over the past two decades and its significance for sustainable development. Discover Sustainability, 6(1), 145, https://doi.org/10.1007/s43621-025-00901-x.

Zawojska A., Siudek T. 2024, Handel Produktami Rolnymi Między Unią Europejską a Ukrainą w Czasie Wojny Rosyjsko-Ukraińskiej: Perspektywa Ekonomii Politycznej, Annals PAAAE, Vol. XXVI, No. (1), s. 338-361, DOI: 10.5604/01.3001.0054.43241.

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.

Rekomendowane teksty

Inne teksty tego samego autora

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.