Tendencje na rynku soi i rzepaku na świecie i w Polsce w latach 2001-2020

Main Article Content

Stanisław Stańko
Aneta Mikuła


Słowa kluczowe : oleiste (soja, rzepak) produkcja, eksport, import, saldo handlowe, nasiona, śruty, olej
Abstrakt
Celem opracowania była ocena dominujących zmian w produkcji i handlu zagranicznym u największych producentów, eksporterów i importerów soi i rzepaku oraz ich produktów na świecie i w Polsce w latach 2001-2020. W literaturze przedmiotu brakuje badań określających tendencje występujące u głównych producentów, eksporterów i importerów. Produkcja soi charakteryzowała się tendencją wzrostową w tempie 3,9% rocznie. W produkcji nasion soi i eksporcie dominują Brazylia, USA i Argentyna. W imporcie dominują Chiny i UE-27. Produkcja oleju sojowego i obroty handlowe cechowały się tendencjami wzrostowymi, a dużymi jego wytwórcami były: Chiny, USA, Brazylia i Argentyna. Największym eksporterem oleju jest Argentyna, a importerem Indie. W eksporcie śruty sojowej dominują: Argentyna, Brazylia i USA, a największym importerem jest UE-27.W Polsce głównym źródłem podaży nasion soi, oleju i śruty jest import. Pogłębiają się ujemne salda handlu zagranicznego tymi produktami. W największej skali rośnie import śruty sojowej, pozwalający w prawie 60% uzupełnić krajowe niedobory roślinnych surowców wysokobiałkowych. Produkcja rzepaku na świecie rosła w tempie 4% rocznie. Dominujący udział w światowej produkcji mają: Kanada, UE-27, Chiny i Indie. W eksporcie nasion dominują: Kanada i UE-27. Największym importerem rzepaku jest UE-27. Dużymi eksporterami śruty rzepakowej są: UE-27 i Kanada, a importerami:UE-27 i USA. Dużymi producentami oleju rzepakowego są: UE-27, Kanada, Chiny, Indie, a eksporterami: Kanada i UE-27.Dużymi importerami oleju rzepakowego są: UE-27, Chiny i USA.W Polsce produkcja rzepaku rosła w tempie 5,5% rocznie. Rosną obroty handlowe nasionami, olejem i śrutą rzepakową. Poprawia się dodatnie saldo handlu zagranicznego śrutą, pogarszają się dodatnie salda nasionami i olejem, które w ostatnich latach były ujemne.

Article Details

Jak cytować
Stańko, S., & Mikuła, A. (2022). Tendencje na rynku soi i rzepaku na świecie i w Polsce w latach 2001-2020. Zeszyty Naukowe SGGW W Warszawie - Problemy Rolnictwa Światowego, 22(2), 30–56. https://doi.org/10.22630/PRS.2022.22.2.7
Bibliografia

Borychowski M. (2012). Produkcja i zużycie biopaliw płynnych w Polsce i na świecie. Szanse, zagrożenia, konsekwencje. Rocz. Ekon. Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej, 5, 39-59.

Bożyk, P., Misala, J., Puławski, M. (2002). Międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Wyd. II. Warszawa: PWE.

Brzoza, A. (1977). Statystyczna estymacja parametrów wzrostu i wyrównywania szeregów chronologicznych w rolnictwie. Zagadnienia Ekonomki Rolnej, 4(142), 18-35.

Budnikowski, A., Kawecka-WyrzykowskaE, (red.). (2000). Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Wyd. II. Warszawa: PWE.

Candeia R. C., Silva M. C. D., Carvalho Filho J. R., Brasilino M. G.A., Bicudo T.C., Santos I.M.G., Souza A.G., (2009): Influence of soybean biodiesel content on basic properties of biodiesel - diesel blends. Fuel, 88, 738-743.

Demirbas, A. (2009): Production of Biodiesel Fuels From Linseed Oil Using Methanol and Ethanol in Mon- Catalytic SCF Condition. Biomas Bioenergy, 33, 113-118.

FAOSTAT. (2022). Pobrano marzec 2022 z: https://www.fao.org/faostat/en/#data.

Gradziuk, P. (red.). (2003). Biopaliwa. Wieś Jutra. Warszawa.

GUS (2021). Wynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2021 r. Informacje sygnalne, 17.12.2021.

Haber, T. (1996). Wykorzystanie białkowych produktów i koncentratów sojowych jako dodatek do pieczywa i makaronu. Biuletyn IHiAR, 198, 187-193.

Jóźwiak, J., Podgórski, J. (1998). Statystyka od podstaw. Warszawa: PWE.

Kapusta, F. (2012). Znaczenie roślin oleistych dla człowieka, rolnictwa i kraju. Wieś Jutra, 5-6, 1-4.

Komisja Europejska, (2022). Rośliny oleiste i rośliny wysokobiałkowe. Informacje o cenach, produkcji i handlu. Pobrano marzec 2022 z: https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/farming/facts-and-figures/markets/overviews/market-observatories/crops/oilseeds-and-protein-crops_en.

Kwiatkowska, E. (2007). Fitoestrogeny sojowe w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Postępy Fitoterapii, 4, 207 211.

Kuś, J., Faber, A., Madej, A. (2006).Przewidywane kierunki zmian w produkcji roślinnej w ujęciu regionalnym. IUNG-PIB Puławy. Raporty PIB, Nr 3,195 -210.

Kuś, J., Faber, A. (2007). Alternatywne kierunki produkcji rolniczej. W:Współczesne uwarunkowania organizacji produkcji w gospodarstwach rolniczych. Studia i Raporty. IUNG-PIB, 7, 139-149.

Maitera O.N., Louis H., Dass P.M, Akakuru U.O., Joshua Y. (2017): Production and characterization of biodiesel from coconut extract (Cocos nucifera). World News of Natural Sciences. WNOFNS, 9, 62-70.

Miłosz, A. (2021). Soja - pochodzenie, składniki odżywcze, wpływ na zdrowie, alergia, niekorzystne działanie. Pobrano 20 grudnia 2021 z: https://żywienieabczdrowie.pl/soja.

Nowak, A. (2011). Nasiona soi zwyczajnej - cenny surowiec dietetyczny i lecznicy. W: Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych. Tom 60, nr 1-2(290-291), 179-181.

Okólski, M., Timofiejuk, I.(1978). Statystyka ekonomiczna. Elementy teorii. Warszawa, PWE.

Olej sojowy- Co zawiera, jakie ma właściwości i zastosowanie. (2022). Pobrano kwiecień 2022 z:https://gazetamedyczna.pl/olej sojowy.

Olesiuk, A., Vashichenko,M. (2010). Międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Warszawa: Wyd. KeyText.

Oliwka24 blog o zdrowej żywności, (2022). Olej rzepakowy, właściwości, działania lecznicze. Pobrano kwiecień 2022 z: https://oliwka24.pl.

Pasze rzepakowe. (2022). Składi wartość pokarmowa. Pobrano styczeń 2022 z: http://www.paszerzepakowe.pl/o-paszach,sklad-i-wartosc-pokarmowa,3.html.

Pawlak K., Sowa K. (2020). Zmiany w produkcji i handlu soją w Polsce i wybranych krajach UE. Problemy Rolnictwa Światowego, 20(3), 26–35; DOI: 10.22630/PRS.2020.20.3.15

Ratusz, K., Wroniak, M. (2014). Surowce oleiste. W: M. Mitek, K. Leszczyński (red.) Wybrane zagadnienia z technologii żywności pochodzenia roślinnego. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 143-155.

Rojewski, M.(1978). Ocena przydatności różnych metod szacowania przeciętnej rocznej stopy wzrostu produkcji rolniczej w Polsce. RNR, seria G, 82(2), 7-21.

Rosiak E., Łopaciuk W., Krzemiński M. (2011): Produkcja biopaliw i jej wpływ na światowy rynek zbóż oraz roślin oleistych i tłuszczów roślinnych. IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Rośliny bobowate to same korzyści.(2021).Farmer nr 3/2021 Pobrano 15 grudnia 2021 z: http:://www/farmer.pl/produkcja-roslinna/inne-uprawy/rośliny-bobowate.

Rymarczyk, J. (2012). Biznes międzynarodowy. Warszawa: PWE.

Rynek pasz. (2021). Rynek pasz. Stan i perspektywy. IERiGŻ-PIB. Analizy rynkowe. Nr 40-42, Warszawa.

Rynek rzepaku. (2021). Rynek rzepaku. Stan i perspektywy. IERiGŻ-PIB. Analizy rynkowe. Nr 19-60, Warszawa.

Szyrmer, J. (1979). Stan badań i perspektywy wprowadzania soi do uprawy w Polsce. Zeszyty Problemowe Postepów Nauk Rolniczych, 3, 3-42.

Wroniak, M. (2006). Charakterystyka surowców oleistych i olejów jadalnych. W: M. Mitek, M. Sławiński (red.) Wybrane zagadnienia technologii żywności. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 150-164.

Timofiejuk, I. (1973). Stopa wzrostu gospodarczego - metody liczenia. Warszawa: PWE.

Timofiejuk I. (1990): Tablice średniego tempa wzrostu według metody r. Wyd. II, Zeszyty metodyczne GUS. Klasyfikacje, nomenklatury i wskaźniki. Nr 75, Warszawa

Timofiejuk, I., Lasek, M., Pęczkowski, M. (2003). Miary statystyczne. Seria Statystyka w praktyce. GUS Warszawa.

Urban, R. (1998). Przemysł olejarski. Encyklopedia Agrobiznesu. Fundacja Innowacja. Warszawa, 657-658.

USDA. (2022). Oilseeds: World Markets and Trade. United States Department of AgricultureForeignAgriculturalServis.Pobrani kwiecień 2022 z: https://www.fas.usda.gov/data/oilseeds - world - market – and – trade.

Yungo, (2021). Soja. Pobrano listopad 2022 z: https://yungo.pl/zdrowie/dieta-odżywianie/soja-odżywcze- i-lecznicze-nasiona.

Zastosowanie rzepaku. (2022). Pobrano 12 stycznia 2022 z: https://kwas.com/pl/doradztwo/wykorzystanie/ zastosowanie-rzepaku/.

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.